Cruciale fase rond Brexit begint: de tijd dringt
Krijgt de Britse premier May nu al iets voor elkaar bij de andere EU-leiders? Met nog maar een paar maanden te gaan, begint de tijd voor een Brexit-deal te dringen.
“Er is hoop, maar er is meer nodig”, zegt EU-president Tusk in het Oostenrijkse Salzburg, waar Brexit een van de belangrijkste onderwerpen is. “Elke dag die er nog over is, moeten we gebruiken om te onderhandelen.”
Zaak van regeringsleiders
De cruciale fase van de Brexit is begonnen, zeggen ingewijden. Nu moet blijken of de politieke leiders in Europa en het Verenigd Koninkrijk kunnen zorgen voor een deal. Of niet. Van de onderhandelingstafels van ambtenaren wordt de Brexit nu ‘chefsache’: een zeer belangrijke kwestie.
Dit najaar zullen de regeringsleiders belangrijke knopen moeten doorhakken om tot een akkoord met de Britten te komen. Zo is er half november een extra EU-top gepland over de Brexit.
Chequers-plan
May zoekt in Salzburg steun voor haar Chequers-plan. Het Chequers-plan staat voor: vrijhandel met de EU voor goederen, zonder grenscontroles. Het Verenigd Koninkrijk houdt zich aan veel EU-regels, bijvoorbeeld over luchtvaart, geneesmiddelen en chemische stoffen. Wel komt er een einde aan het vrije verkeer van personen.
May krijgt veel kritiek: de EU wil de vier vrijheden (vrij verkeer van goederen, kapitaal, diensten en personen) niet splitsen, en pro-Brexiteers vinden het plan juist veel te slap. Het leidde tot het vertrek van meerdere ministers, onder wie Boris Johnson.
“In Salzburg wordt deze dagen geen deal gesloten, maar we gaan nu zien of de EU en het Verenigd Koninkrijk een stapje in elkaars richting moeten doen”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Komt toenadering op gang of niet? En dan met name op cruciale dossiers, zoals de Noord-Ierse grens en de toekomstige handelsrelatie. Op die onderwerpen zijn de verschillen nog te groot.” Volgens EU-president Donald Tusk is er ‘bereidheid tot samenwerking’ om tot een akkoord te komen.
Ierse grens
De grens tussen Ierland en Noord-Ierland (deel van het Verenigd Koninkrijk) is nu een binnengrens zonder controles: mensen en goederen kunnen vrij heen en weer bewegen over de grens. Maar na de Brexit wordt de grens tussen Ierland en Noord-Ierland een buitengrens voor de EU. Dan kunnen mensen en goederen niet meer vrij heen en weer bewegen.
In principe zouden er dan grensposten moeten komen, met grensbewakers en bewakingscamera’s. Dat wil niemand. Maar hoe deze situatie moet worden voorkomen, is nog niet duidelijk. Brussel wil in Noord-Ierland min of meer de EU-regels voor vrij verkeer laten gelden. Maar dat schept eigenlijk een nieuwe grens, zegt Londen. Namelijk tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk waar Noord-Ierland deel van is. Vanwege het jarenlange geweld in Noord-Ierland zéér gevoelig. Een heldere oplossing voor de grenskwestie is er nog niet.
De toekomstige relatie
Hoe gaan Groot-Brittannië en de EU ná de scheiding verder? Groot-Brittannië is nu onderdeel van de Europese interne markt en de Europese douane-unie. Nu is de vraag hoe dat gaat veranderen en onder welke afspraken de EU en het Verenigd Koninkrijk straks gaan handelen.
“Tot nu toe waren de 27 EU-landen één front tegen het Verenigd Koninkrijk”, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. “Maar de vraag is of dat Europese front in deze eindfase overeind blijft.” De Britten hopen op verdeeldheid in EU. Beide kanten laten de spanning oplopen richting een no-deal-scenario. De Britten hopen dat landen met veel handelsbelangen in het Verenigd Koninkrijk de Europese eenheid doorbreken, zoals bijvoorbeeld Nederland of Denemarken.
De Brexit: zo zit het
De Brexit moet op 29 maart 2019 een feit zijn. Maar daarna is er nog wel een overgangsperiode waarin details nog geregeld kunnen worden. Die overgangsperiode eindigt op 31 december 2020.
Bij de onderhandelingen over de Brexit tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië gaat het in principe over twee dingen: de scheiding en de toekomstige handelsrelatie. Er zijn grofweg drie opties voor het uiteindelijke onderhandelingsresultaat: Hard Brexit, Soft Brexit en No Deal. De politiek in Groot-Brittannië is verdeeld als het gaat over een harde of een zachte Brexit.
Scheiding
Voor de scheiding van de Europese Unie en Groot-Brittannië moeten drie zaken geregeld worden:
- Eindafrekening
- Positie EU-burgers in Groot-Brittannië
- Grens tussen Ierland en Noord-Ierland
Over de eindafrekening en de EU-burgers is er in principe overeenstemming. Over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland nog niet. Ook is de toekomstige relatie, met name wat betreft de handelsafpsraken, niet geregeld.
‘Hard Brexit, Soft Brexit, No Deal’
Dit zijn termen die steeds worden gebruikt als het gaat om het uiteindelijk resultaat van de onderhandelingen.
No Deal is nog het meest duidelijk. De EU en Groot-Brittannië bereiken geen akkoord, maar de datum van de Brexit ligt vast op 29 maart 2019. Het betekent dat voor Groot-Brittannië vanaf die datum alle handelsregels gelden voor landen buiten de EU: importheffingen en douane-controles. Gevreesd wordt voor chaos aan de grenzen waardoor Britse bedrijven grote schade lijden. Hogere voedselprijzen, tekort aan medicijnen en ander producten die niet snel genoeg geleverd worden.
Hard Brexit is zo min mogelijk banden met de EU, zodat Groot-Brittannië vrij is om zelf handelsakkoorden met ander landen af te sluiten.
Soft Brexit is toch nog banden met de EU houden, toch nog profiteren van de Europese interne markt en de douane-unie. Maar daardoor wordt de vrijheid om zelf handelsakkoorden te sluiten kleiner.
