In de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) volgen CAO-wijzigingen elkaar in rap tempo op. Of het nu gaat om nieuwe toeslagen, hogere loonschalen of fusies tussen zorgorganisaties met verschillende arbeidsvoorwaarden, één ding staat vast: de impact is niet alleen voelbaar op de werkvloer, maar ook in de begroting.
Voor HR-, finance- en directieteams betekent dit dat strategisch financieel inzicht onmisbaar is. “Een CAO-verandering is allang geen puur HR-thema meer”, stelt Peter Bark, senior consultant bij BAS Consultancy. “Het raakt de hele organisaties, van beleid tot begroting.”
Fusies binnen de zorg zijn aan de orde van de dag. Die schaalvergroting brengt de belofte van efficiëntie met zich mee, maar ook complexiteit. “Organisaties fuseren met verschillende CAO's en dat levert frictie op”, aldus Peter.
“De ene medewerker krijgt een hogere toeslag, de andere een betere penioenregeling. Wat gisteren nog passend was in je budget, klopt vandaag niet meer.”
Die discrepanties dwingen bestuurders tot lastige keuzes. Hoe compenseer je overwerk? Betaal je 120%, 150% of 200% op zon- en feestdagen? Moet iemand in een hogere schaal worden ingeschaald, omdat diens oude CAO dat aangaf? “Zomaar iemand een verhoging geven werkt niet. Het moet passen binnen het totaalbudget én binnen het afdelingsbudget. Je output blijft immers hetzelfde.”
De directe impact van een CAO-verandering lijkt overzichtelijk: hogere salarissen, nieuwe toeslagen en aanvullende verlofregelingen. Maar schijn bedriegt. Vaak zijn het juist de verborgen effecten die grote gevolgen hebben. Binnen veel GGZ-organisaties bestaat er bijvoorbeeld een levensfasebudget. Medewerkers krijgen jaarlijks extra uren, een vast aantal per levensfase, die meebewegen met hun salaris.
“Vooral bij oudere werknemers kan dit oplopen tot een flinke kostenpost. Je hebt het over honderden uren die na vijf jaar worden vastgezet tegen een vaste waarde, uitzonderingen daargelaten, maar die uren zie je niet terug in het brutosalaris. Verandert het uurloon, dan stijgen ook die opgebouwde rechten en dat tikt aan op de balans. Daar moet je echt een reservering voor maken, om toekomstige issues te voorkomen”, zo legt Peter uit.
Onregelmatigheidstoeslagen, overwerkvergoedingen en het Individueel Keuzebudget (IKB) moeten bij een wijziging in de CAO opnieuw worden doorberekend. Dit gaat al snel om tonnen, soms miljoenen, afhankelijk van de grootte van de organisatie. Zonder tijdige doorrekening ontstaan hier al snel financiële risico's.
In de zorg werken mensen met het hart en die bevlogenheid verdient erkenning. Maar hoe houd je het betaalbaar? Peter vertelt: “Ik ben een man van de cijfers, niet van het sentiment, maar eerlijk belonen is in de zorg niet alleen een HR-kwestie. Als mensen hetzelfde werk doen, maar uit verschillende CAO's komen, dan kun je verschil in beloning eigenlijk niet verantwoorden. Dat tast het vertrouwen aan en dat raakt uiteindelijk ook de organisatiecultuur.”
Tegelijkertijd is het natuurlijk wel zo dat elk procent extra loonkosten een directe impact heeft op de financiële houdbaarheid. Zeker bij structureel krappe budgetten en een stijgende zorgvraag. “Als het over serieus geld gaat, moet je er ook serieus naar kijken. Dan heb je een project nodig en geen pleister”, aldus Peter.
Een CAO-wijziging is geen eenmalige gebeurtenis. De effecten sijpelen door in personeelsplanningen, meerjarenbegrotingen en strategische scenario's. Organisaties die dit proces ad-hoc aanvliegen lopen achter de feiten aan. Goed leiderschap betekent vooruitkijken en dat begint bij inzicht. Peter: “Wat kost iemand nu, wat gaat diegene straks kosten en hoeveel functies en koppen heb je? Dat is de p x q-formule en alleen met deze cijfers kun je weloverwogen keuzes maken.”
Structurele veranderingen in de CAO binnen de GGZ en VVT zijn geen rimpeling, maar een golf. Bestuurders die nu investeren in strategisch financieel inzicht, bouwen aan een toekomstbestendige zorgorganisatie; voor medewerkers én patiënten. “Kwaliteit is duur, maar onduidelijkheid is nog duurder.”
BAS helpt organisaties met het doorrekenen van CAO-wijzigingen, het maken van begrotingen en het opzetten van financieel verantwoorde beloningsstructuren. Klaar om grip te krijgen op jouw personeelskosten? Maak nu een afspraak en ontdek wat wij voor jouw organisaties kunnen betekenen.